Onmenselijkheid
Zo begon het vorig jaar, met een “wow”. En hoop. Hoop dat het Kabinet zich eindelijk écht zou bekommeren om de ‘kwetsbaren’, na 2 jaar isolatie. Dat gesprek kwam er, met de minister. Het was indrukwekkend. Althans, voor mij. Sommige aanwezigen deelden hun zeer persoonlijke verhalen, er vloeiden tranen, maar er was ook boosheid en frustratie. Minister Kuipers hoorde het aan en leek er toch even begrip voor te hebben: dat deze mensen door het gevoerde coronabeleid volledig in een isolement zijn geraakt, dat ze niet meer weten waar ze het moeten zoeken en constant moeten vechten tegen het onbegrip in de samenleving. Zij kunnen niet meedoen. Hun partners staan aan de zijlijn, hun kinderen hebben geen normale levens meer. Corona is een constante dreiging, 365 dagen per jaar. We spraken af verder te praten over het rapport om, zoals de minister in bovenstaande clip ook zegt, de “kwetsbaren zo goed mogelijk te beschermen”.
Maar de minister heeft duidelijk twee gezichten. Eén gezicht die beloftes doet en dat andere gezicht, dat die beloftes hetzelfde moment al verbreekt. De economie moest op de eerste plaats komen – alsof dat de hele crisis lang al niet het geval is geweest – corona werd een ‘ondernemersrisico’, de minister van Volksgezondheid gaf zijn verantwoordelijkheid over aan ‘de burger’. We moesten het zelf maar gaan doen. Blijven opletten rond ‘kwetsbaren’, maar voor de rest: alle remmen los. Ongebreideld consumeren, de hort op, de drukte weer in, de economie weer op volle toeren laten draaien. Wie kwetsbaar is, is dat altijd – aldus de minister – dus ze moeten zichzelf maar beschermen. Thuis. Tussen vier muren. En dat was dat.
We kregen gesprekken met topambtenaren van VWS, dat wel. Maar ieder gesprek was een teleurstelling. Rapport niet gelezen, er gebeurt heel veel (op papier), protocollen, proportionaliteit, beleidstafel, draagvlak, politieke werkelijkheid, allemaal ambtelijke oplossingen voor het grootste probleem: hoe houden ze ons koest? Meer is het niet. Een afvinklijstje zijn we geworden: we zijn in gesprek dus de minister betrekt ons bij het beleid, aan verplichting voldaan. Maar meer dan praatjes zijn het niet. Ik chargeer geen letter. Voor ouderen, medisch kwetsbaren en long covid patiënten gebeurt weinig tot niets. Het doet er niet toe. De media interesseert het nog nauwelijks, Kamerleden hebben het ook van hun lijstje gestreept, het OMT … ik weet niet eens meer wat ik daar op moet zeggen. Het gaat ook bij het OMT de hele crisis lang al om proportionaliteit, wat had ik anders verwacht? ‘Kwetsbaren zijn altijd kwetsbaar’, ‘hun dood hoort er nou eenmaal bij’. ‘Het mag wat kosten’. Ja, het mag wat kosten. Alleen geen geld. En geen moeite.
Lang heb ik me ingehouden, omdat ja, hoewel ik gewaarschuwd was voor de tactieken van dit Kabinet en de modus operandi van VWS om belangengroepen binnen te trekken met als enige reden hen de mond te snoeren, ik wilde het voor niemand verpesten. Stel dat er toch een millimeter ruimte was, stel dat we toch een ambtenaar met enig gevoel in zijn of haar donder zouden treffen, stel dat we toch medemenselijkheid tegen zouden komen bij VWS. Stel dat. Maar er is geen stel. Het interesseert helemaal niemand daar in Den Haag. Nederland draait door. Jammer dan dat vele honderdduizenden mensen niet écht mee kunnen doen, jammer dan dat de sterfte onder ouderen aanhoudend hoog blijft, jammer dan corona rond blijft waren onder demente ouderen in verpleeghuizen. Jammer. Heel jammer. Jammer ook van al die mensen die vreselijk ziek blijven van een milde COVID-infectie. Jammer van die kinderen die invaliderend ziek zijn geworden. Jammer ook dat geen hond meer naar je omkijkt, dat je geen normaal leven meer kunt leiden, dat je in de financiële problemen komt, dat Veilig Thuis zich met je gezin bemoeit omdat je groot risico loopt op ernstige gezondheidsproblemen door COVID.
Jammer ja. Of eigenlijk is het niet eens jammer, het doet er gewoon niet toe. Wie heeft het er nou nog over? Wie spreekt zich er nog over uit? De ombudsman? Die vindt het niet zijn taak. Het College voor de Rechten van de Mens? Die vindt wel dat het niet ok is, maar zal zich er verder ook niet hard voor maken. Kamerleden? Tuut tuut tuut. De media? Waar staan die berichten over de ongelofelijk onmenselijke en wrede houding die we als samenleving aannemen ten opzichte van onze allerkwetsbaarsten? Het gaat om mensen die eigenlijk niet goed voor zichzelf kunnen opkomen en daarom makkelijk uit de samenleving weggedrukt kunnen worden. Zij kunnen niet op het Malieveld om aandacht vragen. Sommigen begrijpen niet eens wat er allemaal voor hen wordt besloten. Anderen hebben de energie niet vanwege hun ziekte. Om maar te zwijgen over de mensen die door hun isolement depressief zijn geworden.
Een afvinklijstje. Van gesprekken met COVID-directieleden zijn we afgegleden naar gesprekken met ambtenaren van lagere echelons waar ze helemaal geen beslissingen kunnen nemen. Waar rapporten niet worden gelezen. Waar afwimpel en sus-gesprekjes worden gevoerd. Die protocollen en processen uitleggen en die er werkelijk geen idee hebben van wat zich rond de kwetsbare groepen afspeelt. Op papier is het prachtig. Oh, werkt dat niet zo in de praktijk? Heel waardevol om te horen hoor, geef die signalen door. Zal ik doen natuurlijk. Maar het zint me niets. De processen, de protocollen, de papieren werkelijkheid van het ministerie, maar vooral de onmenselijkheid komen me mijn oren uit.
Al die signalen van wat er allemaal misgaat voor de medisch kwetsbaren en long covid patiënten kan ik overigens prima samenvatten in één zin: ER GAAT HELEMAAL NIETS GOED. Lees verdomme dat plan. Luister. Vind een beetje menselijkheid in je hart. In Nederland zijn we allemaal gelijk. We hebben allemaal evenveel recht om mee te doen aan de samenleving. De minister heeft de verantwoordelijkheid voor de volksgezondheid. Het boeit me helemaal niets welk draagvlak er allemaal wel of niet is om een simpel testje te doen of thuis te blijven bij klachten. Of om een mondkapje te dragen waar dat nodig is. Het zal me aan mijn reet roesten of een ziekenhuisbestuurder er geen zin in heeft om de veiligheid van de patiënten te beschermen. Niet interessant, dat het management van een verpleeghuis geen zin meer heeft om bewoners te testen op COVID. We willen allemaal zoveel dingen niet, maar we moeten het toch. Hele boekenreeksen vol met wetten en regels omdat we zoveel dingen uit onszelf niet zouden doen of laten. Hou toch op met dat smoesje. Als er geen draagvlak is, dan maak je die maar.
De volksgezondheid is de verantwoordelijkheid van de minister. Het recht op volwaardige deelname aan de samenleving is een verantwoordelijkheid van Kabinet en Kamer. Van alle instituten en organen die daarover mee mogen beslissen. Van iedereen die enige invloed heeft op beleid. Maar niemand trekt zijn mond erover open. Hoe makkelijk een hele grote groep burgers vanwege hun lichamelijke gesteldheid buiten de samenleving wordt gezet is huiveringwekkend. Hoe onverschillig dat bijna dit hele land laat… het is onmenselijk. Van ons allemaal. Mensen met een kwetsbare gezondheid voor COVID zitten grotendeels nog in isolement. Nu al drie jaar. Mensen met long covid zijn bij hen in dat schuitje gestapt. Vele honderdduizenden. Mensen. Mensen met voorheen een leven. Mensen met kinderen, met ouders, met grootouders. Mensen met behoeften en gevoelens. Mensen die het leven net zo waard zijn als ieder ander. Al zou er maar één topambtenaar zijn die bijvoorbeeld ons plan leest, of écht naar de patiëntengroepen luistert en hun lot serieus neemt. Al zou er maar één mens zitten daar bij VWS. Eén. Of misschien zit er nog een mens in de Kamer die zich verantwoordelijk voelt. Of bij een krant. Bij een van de vele, vele instituten die zich uit kunnen spreken over overheidsbeleid. Bij zo’n gesubsidieerde patiëntenclub. Iemand. Maar eerlijk gezegd is het zoeken naar die iemand met invloed die ziet dat de ‘kwetsbaren’ dringend bescherming behoeven. Tegen beleid dat hen buiten de samenleving zet. Tegen de minister van Volksgezondheid. Tegen ambtenaren die niet eens inzien dat hun onmenselijkheid buiten alle proporties is geraakt.