Leestijd 5 minuten
Zo begon het vorig jaar, met een “wow”. En hoop. Hoop dat het Kabinet zich eindelijk écht zou bekommeren om de ‘kwetsbaren’, na 2 jaar isolatie. Dat gesprek kwam er, met de minister. Het was indrukwekkend. Althans, voor mij. Sommige aanwezigen deelden hun zeer persoonlijke verhalen, er vloeiden tranen, maar er was ook boosheid en frustratie. Minister Kuipers hoorde het aan en leek er toch even begrip voor te hebben: dat deze mensen door het gevoerde coronabeleid volledig in een isolement zijn geraakt, dat ze niet meer weten waar ze het moeten zoeken en constant moeten vechten tegen het onbegrip in de samenleving. Zij kunnen niet meedoen. Hun partners staan aan de zijlijn, hun kinderen hebben geen normale levens meer. Corona is een constante dreiging, 365 dagen per jaar. We spraken af verder te praten over het rapport om, zoals de minister in bovenstaande clip ook zegt, de “kwetsbaren zo goed mogelijk te beschermen”.
Maar de minister heeft duidelijk twee gezichten. Eén gezicht die beloftes doet en dat andere gezicht, dat die beloftes hetzelfde moment al verbreekt. De economie moest op de eerste plaats komen – alsof dat de hele crisis lang al niet het geval is geweest – corona werd een ‘ondernemersrisico’, de minister van Volksgezondheid gaf zijn verantwoordelijkheid over aan ‘de burger’. We moesten het zelf maar gaan doen. Blijven opletten rond ‘kwetsbaren’, maar voor de rest: alle remmen los. Ongebreideld consumeren, de hort op, de drukte weer in, de economie weer op volle toeren laten draaien. Wie kwetsbaar is, is dat altijd – aldus de minister – dus ze moeten zichzelf maar beschermen. Thuis. Tussen vier muren. En dat was dat.
We kregen gesprekken met topambtenaren van VWS, dat wel. Maar ieder gesprek was een teleurstelling. Rapport niet gelezen, er gebeurt heel veel (op papier), protocollen, proportionaliteit, beleidstafel, draagvlak, politieke werkelijkheid, allemaal ambtelijke oplossingen voor het grootste probleem: hoe houden ze ons koest? Meer is het niet. Een afvinklijstje zijn we geworden: we zijn in gesprek dus de minister betrekt ons bij het beleid, aan verplichting voldaan. Maar meer dan praatjes zijn het niet. Ik chargeer geen letter. Voor ouderen, medisch kwetsbaren en long covid patiënten gebeurt weinig tot niets. Het doet er niet toe. De media interesseert het nog nauwelijks, Kamerleden hebben het ook van hun lijstje gestreept, het OMT … ik weet niet eens meer wat ik daar op moet zeggen. Het gaat ook bij het OMT de hele crisis lang al om proportionaliteit, wat had ik anders verwacht? ‘Kwetsbaren zijn altijd kwetsbaar’, ‘hun dood hoort er nou eenmaal bij’. ‘Het mag wat kosten’. Ja, het mag wat kosten. Alleen geen geld. En geen moeite.
Lang heb ik me ingehouden, omdat ja, hoewel ik gewaarschuwd was voor de tactieken van dit Kabinet en de modus operandi van VWS om belangengroepen binnen te trekken met als enige reden hen de mond te snoeren, ik wilde het voor niemand verpesten. Stel dat er toch een millimeter ruimte was, stel dat we toch een ambtenaar met enig gevoel in zijn of haar donder zouden treffen, stel dat we toch medemenselijkheid tegen zouden komen bij VWS. Stel dat. Maar er is geen stel. Het interesseert helemaal niemand daar in Den Haag. Nederland draait door. Jammer dan dat vele honderdduizenden mensen niet écht mee kunnen doen, jammer dan dat de sterfte onder ouderen aanhoudend hoog blijft, jammer dan corona rond blijft waren onder demente ouderen in verpleeghuizen. Jammer. Heel jammer. Jammer ook van al die mensen die vreselijk ziek blijven van een milde COVID-infectie. Jammer van die kinderen die invaliderend ziek zijn geworden. Jammer ook dat geen hond meer naar je omkijkt, dat je geen normaal leven meer kunt leiden, dat je in de financiële problemen komt, dat Veilig Thuis zich met je gezin bemoeit omdat je groot risico loopt op ernstige gezondheidsproblemen door COVID.
Jammer ja. Of eigenlijk is het niet eens jammer, het doet er gewoon niet toe. Wie heeft het er nou nog over? Wie spreekt zich er nog over uit? De ombudsman? Die vindt het niet zijn taak. Het College voor de Rechten van de Mens? Die vindt wel dat het niet ok is, maar zal zich er verder ook niet hard voor maken. Kamerleden? Tuut tuut tuut. De media? Waar staan die berichten over de ongelofelijk onmenselijke en wrede houding die we als samenleving aannemen ten opzichte van onze allerkwetsbaarsten? Het gaat om mensen die eigenlijk niet goed voor zichzelf kunnen opkomen en daarom makkelijk uit de samenleving weggedrukt kunnen worden. Zij kunnen niet op het Malieveld om aandacht vragen. Sommigen begrijpen niet eens wat er allemaal voor hen wordt besloten. Anderen hebben de energie niet vanwege hun ziekte. Om maar te zwijgen over de mensen die door hun isolement depressief zijn geworden.
Een afvinklijstje. Van gesprekken met COVID-directieleden zijn we afgegleden naar gesprekken met ambtenaren van lagere echelons waar ze helemaal geen beslissingen kunnen nemen. Waar rapporten niet worden gelezen. Waar afwimpel en sus-gesprekjes worden gevoerd. Die protocollen en processen uitleggen en die er werkelijk geen idee hebben van wat zich rond de kwetsbare groepen afspeelt. Op papier is het prachtig. Oh, werkt dat niet zo in de praktijk? Heel waardevol om te horen hoor, geef die signalen door. Zal ik doen natuurlijk. Maar het zint me niets. De processen, de protocollen, de papieren werkelijkheid van het ministerie, maar vooral de onmenselijkheid komen me mijn oren uit.
Al die signalen van wat er allemaal misgaat voor de medisch kwetsbaren en long covid patiënten kan ik overigens prima samenvatten in één zin: ER GAAT HELEMAAL NIETS GOED. Lees verdomme dat plan. Luister. Vind een beetje menselijkheid in je hart. In Nederland zijn we allemaal gelijk. We hebben allemaal evenveel recht om mee te doen aan de samenleving. De minister heeft de verantwoordelijkheid voor de volksgezondheid. Het boeit me helemaal niets welk draagvlak er allemaal wel of niet is om een simpel testje te doen of thuis te blijven bij klachten. Of om een mondkapje te dragen waar dat nodig is. Het zal me aan mijn reet roesten of een ziekenhuisbestuurder er geen zin in heeft om de veiligheid van de patiënten te beschermen. Niet interessant, dat het management van een verpleeghuis geen zin meer heeft om bewoners te testen op COVID. We willen allemaal zoveel dingen niet, maar we moeten het toch. Hele boekenreeksen vol met wetten en regels omdat we zoveel dingen uit onszelf niet zouden doen of laten. Hou toch op met dat smoesje. Als er geen draagvlak is, dan maak je die maar.
De volksgezondheid is de verantwoordelijkheid van de minister. Het recht op volwaardige deelname aan de samenleving is een verantwoordelijkheid van Kabinet en Kamer. Van alle instituten en organen die daarover mee mogen beslissen. Van iedereen die enige invloed heeft op beleid. Maar niemand trekt zijn mond erover open. Hoe makkelijk een hele grote groep burgers vanwege hun lichamelijke gesteldheid buiten de samenleving wordt gezet is huiveringwekkend. Hoe onverschillig dat bijna dit hele land laat… het is onmenselijk. Van ons allemaal. Mensen met een kwetsbare gezondheid voor COVID zitten grotendeels nog in isolement. Nu al drie jaar. Mensen met long covid zijn bij hen in dat schuitje gestapt. Vele honderdduizenden. Mensen. Mensen met voorheen een leven. Mensen met kinderen, met ouders, met grootouders. Mensen met behoeften en gevoelens. Mensen die het leven net zo waard zijn als ieder ander. Al zou er maar één topambtenaar zijn die bijvoorbeeld ons plan leest, of écht naar de patiëntengroepen luistert en hun lot serieus neemt. Al zou er maar één mens zitten daar bij VWS. Eén. Of misschien zit er nog een mens in de Kamer die zich verantwoordelijk voelt. Of bij een krant. Bij een van de vele, vele instituten die zich uit kunnen spreken over overheidsbeleid. Bij zo’n gesubsidieerde patiëntenclub. Iemand. Maar eerlijk gezegd is het zoeken naar die iemand met invloed die ziet dat de ‘kwetsbaren’ dringend bescherming behoeven. Tegen beleid dat hen buiten de samenleving zet. Tegen de minister van Volksgezondheid. Tegen ambtenaren die niet eens inzien dat hun onmenselijkheid buiten alle proporties is geraakt.
Ik ben antropoloog en schrijfster van de romans De Wil om te Doden, Moordjongens en Ana. Als antropoloog heb me gespecialiseerd in de problematiek rond kindsoldaten. In Sierra Leone was ik betrokken bij de bestrijding van ebola. Momenteel doe ik onderzoek naar de invloed van gedrag op de coronapandemie.
Zeer eenzijdig.
Feitelijk zeer onjuist over eerste covid jaren waarin de economie, het onderwijs, de sport, de topsport. ,3 culturele sector, de reis sector meermalen maandenlang op ongekende wijze aan banden is gelegd.
Miskent ook volledig dat niets en niemand waar dan ook op de wereld zal kunnen voorkomen dat mensen andere mensen zullen besmetten met luchtweg virussen. Beetje uitstel zou kunnen. Meer niet.
Rest is illusie.
Niet feitelijk onjuist: “Opgelost, bestaat niet meer”, dat zal behalve in een ideale wereld inderdaad niet gebeuren. Maar de andere kant op kijken is om drie redenen verkeerd:
1) we laten de pechvogels stikken met hun pech en dat is asociaal.
2) we verbergen de kosten, en dat is dom, want betalen zullen we toch, linksom of rechtsom.
3) de omgeving van de pechvogels heeft ook pech.
Ik heb hier zo’n pechvogel af en aan in huis, al 2½ jaar. Werkt door longcovid de helft van de tijd op ¾ kracht.
35 jarige dochter. Los van de financiën, zij zou zo zoetjes aan een beetje mantelzorger voor mij moeten worden… dream on. En twee verenigingen in dit stadje missen een sleutelfiguur.
Een directe collega van me zit mede door ongeveer zo’n dochter als ik nu al een half jaar met een burnout thuis.
Dit kan en moet veel beter. Dat je het niet de wereld uit kan krijgen wil niet zeggen dat we niet de sociale plicht hebben om de gevolgen zoveel mogelijk te beperken. Zou ook nog wel eens goedkoper kunnen zijn dan laten waaien.
Dank.
Als ik luister naar:
“De economie moest op de eerste plaats komen – alsof dat de hele crisis lang al niet het geval is geweest”.
dan denk ik dat als de economie echt op de eerste plaats zou zijn gekomen, dag er geen maatregelen, geen beperkingen, geen lockdowns zouden zijn geweest.
NL heeft net als bijv alle Europese landen aan dezelfde knoppen gedraaid, niet overal even hard of even tijdig maar grosso modo konden overheden niet veel anders doen dan ze gedaan hebben.
En inderdaad, een zeer belangrijke taak was ook om de economieën overeind te houden. Want alleen daarmee zijn at the end of the day daarmee de enorm stijgende zorgkosten te dragen. Juist ook de zorgkosten van die kwetsbaren die verhoudingsgewijs een hoog beroep op zorg doen.
Dat is de realiteit.
Dat tijdens een crisis ook de economie overeind gehouden moet worden lijkt me evident. Niet alleen vanwege zorgkosten, maar vanwege het welzijn in het algemeen. Er is echter wel een verschil tussen economie en volksgezondheid beschermen en de economie op de eerste plaats zetten. Wij deden het laatste. Als de volksgezondheid op de eerste plaats hadden gezet, dan was het echt anders verlopen.
Er zijn maar zoveel smaken waarmee je de samenleving kunt beschermen tegen een epidemie. Dat we dezelfde middelen inzetten, is dan ook echt steeds een merkwaardig argument. Het gaat erom wanneer je ze inzet, met welke intensiteit en met welk doel. Rem je zo vroeg mogelijk? Dan beperk je verspreiding. Rem je zo laat mogelijk, dan smeer je de piek op de IC’s uit. Dan komen er inderdaad nog steeds evenveel mensen in de ziekenhuizen te liggen, maar dan meer over de tijd verspreid.
Wij hebben ingezet op ‘pompend remmen’, zo laat mogelijk dus, zodat de samenleving zoveel mogelijk ongehinderd door kon draaien, er intussen immuniteit werd opgebouwd, zodat de we zo snel mogelijk immuniteit hadden om de economie overeind te houden. Dat ís de economie op de eerste plaats, daar is toch geen geheim van gemaakt?
We sloten meermalen scholen, we sloten musea, theaters en bioscopen, we verboden kinderen om te sporten, we verboden volwassenen om gezond te leven door ook te sporten, we sloten winkels, we sloten horeca, we sloten het culturele leven en we verboden avondwandelingen.
En dan kwam “de economie” op de eerste plaats???
Nee hoor, we stelden lange tijd de volksgezondheid centraal.
En er werden ongekend ingrijpende maatregelen genomen, nooit vertoond sinds WOII.
En terecht, want er sprake van een reëel gezondheidsrisico voor velen.
Dus ingrijpen was terecht en nodig. No doubt about it.
Hoe dan ook mocht de ziekenhuiszorg niet bezwijken.
Geen enkel model (China, Zweden, USA, UK, Nederland, Nieuw-Zeeland) heeft kunnen voorkomen dat kwetsbare mensen heel ziek zijn geworden of overleden, sooner or later.
Vaak mensen met een respectabele leeftijd, vaak ook met 1 of meerdere onderliggende issues.
Geen enkel beleid, geen enkele maatregel, had dat kunnen voorkomen.
Wie dat wel beweert, vertelt sprookjes.
Sorry, de manier van redeneren is zo eenvoudig, dat ik niet weet hoe ik nog op dit soort argumenten moet reageren. Scholen werden gesloten omdat leerlingen en leerkrachten thuisbleven. En terecht, want besmettingsrisico was reëel. We sloten wat echt noodzakelijk was en nog het liefst alleen die sectoren waar faillissementen mochten vallen of minder aandeel hebben in BBP. Was het bijvoorbeeld niet logischer geweest thuiswerken te verplichten in plaats van de scholen te sluiten? Zo kozen wij ook nooit voor een echte lockdown, zodat er in ieder geval nog kon blijven draaien wat moest voor de economie. Enzovoorts, enzovoorts. Het voorkomen van ziekte en sterfte stond niet voorop. Het is echt een veel te eenvoudige redenering dat omdat er sluitingen waren, de volksgezondheid automatisch voorop stond. Let it rip had tot grote chaos geleid, het land was vanzelf in elkaar gedonderd.
Tot slot: het moet echt een tandje hoger met het begrip.
Dit MOET politiek gemaakt kunnen worden; het is spelen met mensenlevens.
Dank.
Ik weet niet waar ik moet beginnen met corrigeren van deze feitelijke onjuistheden en incomplete weergaven.
Een gesprek van blinden over kleuren.
En by the way, ook landen met wat jij dan wel een “echte lockdown” zou noemen, zijn daar uiteindelijk natuurlijk geen bal mee opgeschoten. Elk land kwam vroeg of laat aan de beurt.
Geheel logisch en voorspelbaar bij een mondiaal rondreizend luchtwegvirus.
Noem maar eens 1 land dat op relevante dimensies met NL vergelijkbaar is en dat het “beter” heeft gedaan en noem daar dan de harde feiten, de data, bij die dat “beter” onomstotelijk bewijzen.
Dat land is er niet.
En laat de illusie los dat in tijden van een pandemie de wereld en het leven maakbaar is, vooral voor kwetsbaren.
Het was natuurlijk wachten op die laatste alinea. Mijn blog is aan mensen als u gericht.
Exercitie 2000? Zelf vind ik Denemarken wel een goed voorbeeld. Tenminste als we het over relevante dimensies hebben, op maatschappelijk draagvlak en vertrouwen in beleid na, dat dan wel weer. Nieuw-Zeeland is een eiland hè. Taiwan tja vertrouwen we de data niet. We zijn niet te vergelijken met Italië zei Mark Rutte destijds over de Bergamo uitbraak. Iets met “we hebben een fijnmazig zorstelsel…”. Te laat of te weinig Containment en Mitigatie en… vooral niet goed om je heen kijken…dat heeft Nederland niet het slimste jongetje van de klas gemaakt. Je rijk rekenen of de remmende voorsprong of gebrek aan social listening benoem het maar…
Luisteren, neem er eens de moeite voor.
Maar eens afwachten welke conclusies de Parlementaire coronacommissie gaat trekken. Nog belangrijker welke Politieke Partij(en) zouden zich hier in (gaan) herkennen. Het is al bizar dat we in ons land een Partij voor de Dieren nodig hebben. Her kan nog gekker een Partij voor Mens en Dier.
Het is abstract maar in ieder geval het sociaal weefsel binnen Nederland is flinter dun. Het blijft bij het jaarlijkse ritueel van gestamel over hogere zorgkosten. Ieder voor zich en God voor ons allen.
Hoe heet het gevraagde land ook alweer?
Werk ik voor u?
Dat land noemen (of de landen), dat moet zo eenvoudig zijn dat ik dat niet als “werk” zou willen kwalificeren …
Is het ook niet, daarom kunt u dat makkelijk zelf.
Bestaatnië.
In de zin van: niemand beschikt over een integraal longitudinaal inzicht over de resultaten van gevoerd beleid in welk land dan ook.
Helemaal goed en in de geest van het blog: als het op papier staat, gaat het goed en als het niet op papier staat, bestaat het niet. 👍🏼