Gewaagd zou je het kunnen noemen, dat de nieuwskanalen van de T. – en ook Geen Stijl – gezamenlijk een lispelcampagne tegen Pieter Omtzigt begonnen. En dat slechts twee dagen nadat in het AD vernietigende getuigenissen werden gedaan over het schrikbewind bij Omroep WNL. Waaronder ook getuigenissen van medewerkers die toegeven dat zij propaganda moesten maken voor de VVD (en CDA). Je zou het, in dat licht, schaamteloos kunnen noemen. Of wanstaltig. Maar misschien dekt ‘negatieve propaganda’ de intentie beter. Nu even geen propaganda vóór de VVD, maar tegen Pieter Omtzigt. Wat uiteindelijk toch weer propaganda vóór de VVD is. Blijkbaar is niemand bij Mediahuis, waar De Telegraaf en WNL toe behoren, geschrokken van het vernietigende rapport.

Omtzigt moet aan de kant

Het begon met de Telegraafpodcast van Pim Sedee en Wouter de Winther, waarin de laatste ‘schokkende’ onthullingen deed over het karakter van Omtzigt: die zou bij de informatiegesprekken huilbuien hebben gehad, zijn weggelopen, het zou ‘werkelijk gruwelijk’ geweest zijn aan die tafel. Heel (extreem)rechts Nederland bepleisterde vervolgens al schuimbekkend Twitter vol met anti-Omtzigt tweets en blogs. De inzet: Omtzigt moet het veld ruimen.

Bij RTL talkshow Renze mocht De Winther op zondagavond zijn campagne voortzetten: met televisierecensente Angela de Jong als politiek duider aan zijn zijde ontvouwde De Winther zijn plan waarmee NSC zich van Omtzigt kan ontdoen. Niet helemaal natuurlijk, want als Kamerlid is hij toch fantastisch, maar wel voor de kabinetsonderhandelingen. Aan de talkshowtafel knikten alle koppies instemmend. Omtzigt is niet geschikt als partijleider luidde het oordeel, want hij wil niet regeren met Wilders. Althans, dát zeiden ze niet, maar dat is wel wat ze bedoelden.

Formeren is ook politiek

Omdat Omtzigt niet met Wilders wil regeren, is de formatie in een impasse gekomen. Het is allemaal een beetje lastig, want een principiële keuze tegen de PVV heeft hij niet gemaakt: een kabinet PVV/VVD/BBB wil hij wel gedogen. Het lijkt voor (extreem)rechts moeilijk te volgen. Als Omtzigt geen principieel bezwaar heeft tegen een kabinet waar de PVV deel van uitmaakt, dan moet hij meedoen. Moet. Maar formeren is gewoon politiek. De rol van Omtzigt is ook een politiek spel, zou je denken. Overigens, Yeşilgöz begon ermee. Op de eerste dag dat de partijen samen zouden komen voor de kabinetsformatie, op 24 november 2023, zette de VVD-leider de formatie al op scherp door via de pers snel te laten weten dat de VVD niet in een kabinet zou stappen. Zij verzekerde de gedoogrol voor zichzelf en zette Omtzigt daarmee schaak. Dat was – in strategisch opzicht – toch een meesterlijke zet. De grootste fout van Omtzigt, is dat hij niet direct liet weten zich niet in deze rol te laten duwen. En zichzelf er daarna ook niet meer uit wist te trekken.

“Die ochtend kregen wij, en alle redacties, een appje van de voorlichting van de VVD of we op een bepaalde plek, bovenaan de roltrap van het Kamergebouw wilden staan, want daar zou Dilan Yesilgöz komen en die had een mededeling voor ons.”
Arjan Noorlander (zie video)

Omtzigt wordt al 3 maanden gemangeld

Op Twitter is niet Wilders en ook niet Yeşilgöz – maar Omtzigt al sinds de start van de kabinetsformatie dagelijks trending topic. De druk op hem is al 3 maanden niet aflatend. Dat zoveel druk tot implosies en exploderende woede kunnen leiden, het is allerminst vreemd. Bovendien, Yeşilgöz stond ook om niets met tranen in haar ogen en intimideerde daarnaast ook nog een columniste, Van der Plas vloog het hele emotionele spectrum over met intimidaties, woede, steun voor terreurboeren en tot overmaat van ramp droeg ze in het parlementsgebouw haar shirt ook nog eens binnenstebuiten. De stress kwam iedereen, behalve bij Wilders, zichtbaar uit de oren.

Geruststellend, zou je dat kunnen noemen. Je wil toch graag dat politici menselijk zijn en zich verdrietig kunnen voelen, empathisch, boos of teleurgesteld. Anders eindig je met een keiharde en nietsontziende overheid, waar we al hard naar op weg zijn trouwens. In politiek Den Haag zijn de zachte stemmen nu al bijna niet meer te vinden. Wie zich staande wil kunnen houden in Den Haag, moet kei- en keihard zijn. Anders heb je zo een lispelcampagne aan je broek, of de brandende fakkels aan je voordeur. Maar goed, over die tranen en woedeaanvallen kan je verder ook gewoon je schouders ophalen, Omtzigt was niet de enige.

Met zulke vrienden…

Maar waarom dan dat vuige gelispel over Omtzigt? Blijkbaar zit er ruimte tussen een aantal leden van NSC en Omtzigt om in te wroeten. De partij splijten als ultieme laatste poging om een kabinet met PVV mogelijk te maken, dat lijkt het doel. Als NSC echt niet aanschuift namelijk, dan moet Yeşilgöz echt met de billen bloot. En zo blijkt de lispelcampagne tegen Omtzigt toch weer propaganda voor de VVD te zijn. Zei Rutte bij het partijcongres nog dat het altijd weer lukt om de gelederen te sluiten ‘want zo zijn we bij de VVD’, de strijd tussen de uiterste vleugels is er niet mee beslecht.

Neemt Yeşilgöz de VVD definitief mee het extreemrechtse pad op, of blijft ze meer bij het centrum? Houdt ze haar partij bij elkaar? Blijft ze zelf dan nog partijleider? Ze zit in moeilijk vaarwater en dat is van haar gezicht af te lezen. De gemaakte glimlach wordt met de dag venijniger. Yeşilgöz staat schaakmat. Regeren met Timmermans wilde ze per se niet, een kabinet met Wilders gedogen kan niet en dus is er geen uitweg meer mogelijk: ze moet kiezen. Tenzij NSC nog snel aan boord komt. En als dat niet lukt, dan is het ook in het voordeel van de VVD als die partij een stuk minder stemmen krijgt mocht het tot nieuwe verkiezingen komen. Dan kan Yeşilgöz netjes weer de PVV uitsluiten, iets groter worden dan ze nu is en een betere onderhandelingspositie voor de VVD bewerkstelligen. Een strategisch spelletje, want formeren is ook politiek. Alleen, Omtzigt wint. Als het hem lukt om de ruimte die binnen NSC zit dicht te purren, tenminste.

Lispelen is niet erg als een onbewust verkeerd gebruik van de tong de oorzaak zou zijn. Helaas, beste NSC leden, gaat lispelen vaak gepaard met duimzuigen. Voor (extreem)rechts valt er heel wat te verliezen. Dit lijkt de laatste kans om nog tot een kabinet met Wilders te komen. Dat is in hun belang, zodat ze ineens weer aan kunnen schuiven bij de mainstream. Hun lot ligt in jullie handen. Misschien is het goed om te kijken van welke kant van het politieke spectrum de steun voor Omtzigt tijdens deze lispelcampagne komt. Spoiler: die komt van ‘links’. Dan kan je wel over rechts willen omdat de macht lonkt, maar als dit je vrienden moeten zijn …